Wprowadzenie

Informacje podstawowe i perspektywa dydaktyczna

Główną przyczyną zmian klimatu jest nadmierna emisja dwutlenku węgla (CO2) i związane z tym nasilenie efektu cieplarnianego. Wykorzystanie paliw kopalnych, wycinka lasów deszczowych i hodowla zwierząt w coraz większym stopniu przyczyniają się do globalnego ocieplenia. Od końca XIX wieku średnia temperatura na świecie wzrosła o 0,85o, co ma drastyczne skutki dla środowiska. Topnienie lodowców, ekstremalne susze i podnoszenie się poziomu mórz to tylko kilka przykładów ekologicznych konsekwencji globalnego ocieplenia. Niniejsze materiały służą twórczym rozważaniom na temat „Zmian klimatu i zrównoważenia”. Zawierają myśli przewodnie, plany prowadzenia dyskusji, ćwiczenia i propozycje różnych aktywności, które mają na celu umożliwić uczniom wspólne rozważania oraz samodzielną i interaktywną pracę nad przedmiotowymi pojęciami poprzez dialog filozoficzny. Jednym z celów tych materiałów jest podniesienie wśród osób uczestniczących w zajęciach wrażliwości i świadomości skutków zmian klimatu, by w ten sposób promować zmianę postaw i wymagane działania.

Wyniki nauki

Kompetencje
Krytyczne myślenie, myślenie kreatywne i opiekuńcze, umiejętności prowadzenia dialogu, umiejętności analityczne, rozwiązywanie problemów, umiejętności rozumowania, rozpoznawanie powiązań, empatia, rozpoznawanie związków przyczynowo-skutkowych, czerpanie z własnego doświadczenia – obserwacja, analiza, opis.
Tematy / krajowy program nauczania
Postawa etycznie odpowiedzialna i zaangażowana:
Działania, które można podejmować indywidualnie i zbiorowo
Zachowanie etycznie odpowiedzialne
Zaangażowanie i inicjatywa
  • Play
Odpowiedni wiek 10-15
Ramy czasowe 6 x 50 min.
Wymagane materiały kopie ćwiczeń; komputer; projektor;
Opis Moduł pomaga gronu pedagogicznemu przedstawić uczniom/uczennicom koncepcje zmian klimatu i zaangażować ich/je w dyskusję dotyczącą sprawiedliwości klimatycznej i zrównoważenia.
Zagadnienia / tematy Geografia Fizyka Nauki polityczne/społeczne Etyka/wychowanie do wartości Historia Filozofia

Plan lekcji

Skróty:

  • A = Działanie
  • D = Dyskusja
  • PG = Praca w grupie
  • PS = Praca samodzielna
  • ZD = Zadanie domowe
  • PP = Praca w parze
  • PN = Przygotowuje nauczyciel/ka
  • OU = Opinie uczniów
  • PU = Prezentacje uczniów
  • PN = Prezentacja nauczyciela

Pobierz

Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(10 min.)

  • PN
  • PN
  • A
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka uprzednio zapoznaje się z myślą przewodnią M1 („Zmiany klimatu – co to znaczy?”) w celu podniesienia świadomości uczniów/uczennic podczas dyskusji zainspirowanej ćwiczeniem i aktywnościami.
Przygotowanie
  • Wydrukuj pytania A i B z ćwiczeń M2 i M3; przygotuj tablicę lub flipchart.
Realizacja
  • Nauczyciel/-ka rozdaje ćwiczenie M2. Następnie nauczyciel/-ka zachęca uczniów/uczennice do dyskusji na temat poruszanych zagadnień na forum klasy.
M1
Myśl przewodnia „Zmiany klimatu – co to znaczy?”
M2
Ćwiczenie „Zmiany klimatu”

Faza pracy
(20 min.)

  • A
  • PG
  • Krok 1 Nauczyciel/-ka rozdaje ćwiczenie M3.
  • Krok 2 Uczniowie/uczennice zastanawiają się nad pytaniami, a następnie dzielą się na dwie grupy. Każda grupa ma za zadanie napisać listę 10 działań lub celów, jakie można byłoby zrealizować, aby ograniczyć zmiany klimatu wraz z propozycjami, jak tego dokonać.
M3
Zajęcia pod hasłem „Co można zrobić, aby ograniczyć zmiany klimatu?”

Dyskusja
(20 min.)

  • D
  • Następnie odbywa się dyskusja na temat zgłoszonych propozycji wraz z uzasadnianiem, dlaczego te pomysły mogą pomóc.
M3
Zajęcia pod hasłem „Co można zrobić, aby ograniczyć zmiany klimatu?”
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(10 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka uprzednio zapoznaje się z myślą przewodnią M4 („Przyczyny zmian klimatu – globalne ocieplenie i jego konsekwencje), aby móc pokierować dyskusją uczniów/uczennic.
Przygotowanie
  • Wydrukowane egzemplarze materiału M5 i inne pomoce, pozwalające na jego zaprezentowanie, takie jak projektor czy komputer
Realizacja
  • Nauczyciel/-ka przedstawia uczniom/uczennicom temat zajęć, wykorzystując materiał M5.
M4
Myśl przewodnia „Przyczyny zmian klimatu – globalne ocieplenie i jego konsekwencje”
M5
„Społeczne i gospodarcze skutki zmian klimatu”

Faza pracy
(25 min.)

  • A
  • Krok 1 Po wprowadzeniu tematu zajęć z pomocą materiału M5 nauczyciel/-ka rozdaje egzemplarze ćwiczenia M6. Materiał M5 jest wyświetlany z użyciem projektora.
  • Krok 2 Uczniowie/uczennice pracują indywidualnie, wykonując ćwiczenie i odpowiadając na pytania.
M6
Ćwiczenie „Konsekwencje globalnego ocieplenia”

Dyskusja
(15 min.)

  • PG
  • Kolejnym zadaniem uczniów/uczennic powinno być udzielenie odpowiedzi na pytania, a także przedyskutowanie i przeanalizowanie ich na forum klasy.
M6
Ćwiczenie „Konsekwencje globalnego ocieplenia”
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(10 min.)

  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka uprzednio analizuje myśl przewodnią M7 („Globalna sprawiedliwość”) i wykorzystuje ją jako wytyczne do prowadzenia zajęć.
Przygotowanie
  • Wydrukowane egzemplarze materiałów M7 oraz M8 i inne pomoce, pozwalające na ich zaprezentowanie; tablica
Realizacja
  • Nauczyciel/-ka przedstawia uczniom/uczennicom temat.
M7
Myśl przewodnia „Globalna sprawiedliwość”

Faza pracy
(15 min.)

  • OU
  • Po omówieniu tematu zajęć, nauczyciel/-ka prezentuje uczniom/uczennicom materiał M8, a ich zadaniem jest wymienić kraje, które ich zdaniem najbardziej zanieczyszczają środowisko.
M8
„Globalna emisja dwutlenku węgla z podziałem na kraje”

Dyskusja
(25 min.)

  • D
  • Nauczyciel/-ka zachęca uczniów/uczennice do przedyskutowania na forum klasy pytań z ćwiczenia „Globalna sprawiedliwość” i prosi o sugestie dla inicjatyw na rzecz globalnej sprawiedliwości.
M9
Ćwiczenie „Globalna sprawiedliwość”
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(15 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka uprzednio zapoznaje się z myślą przewodnią M9 („Sprawiedliwość klimatyczna”), przekazującą podstawową wiedzę o tematyce zajęć.
Przygotowanie
  • Wydrukowane egzemplarze materiałów M10 oraz M11 i inne pomoce, pozwalające na ich zaprezentowanie; tablica
Realizacja
  • Krok 1 Nauczyciel/-ka pokrótce przedstawia klasie istotę zagadnienia sprawiedliwości klimatycznej, korzystając z informacji zawartych w materiale M10.
  • Krok 2 Nauczyciel/-ka rozdaje wszystkim uczniom/uczennicom po egzemplarzu materiału M11, prosząc o zapoznanie się z pytaniami.
M9
Ćwiczenie „Globalna sprawiedliwość”
M10
Myśl przewodnia „Sprawiedliwość klimatyczna”
M11
Ćwiczenie „Sprawiedliwość klimatyczna”

Faza pracy
(15 min.)

  • PP
  • Uczniowie/uczennice pracują indywidualnie. Ich zadaniem jest przemyśleć pytania, a następnie podjąć dyskusję na ich temat z osobą siedzącą obok.
M11
Ćwiczenie „Sprawiedliwość klimatyczna”

Dyskusja
(20 min.)

  • D
  • Nauczyciel/-ka moderuje dyskusję wśród uczniów/uczennic na temat pytań. Uczniowie/uczennice wspólnie zastanawiają się nad odpowiedziami i starają się je w odpowiedni sposób uzasadniać.
M11
Ćwiczenie „Sprawiedliwość klimatyczna”
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(10 min.)

  • PN
  • PN
  • A
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka uprzednio zapoznaje się z myślą przewodnią M12 („Redukcja śladu węglowego”), przekazującą podstawową wiedzę o tematyce zajęć.
Przygotowanie
  • Wydrukowane egzemplarze materiału M14 i inne pomoce, pozwalające na jego zaprezentowanie; tablica
Realizacja
  • Krok 1 Nauczyciel/-ka pokrótce przedstawia klasie istotę zagadnienia śladu węglowego, korzystając z informacji zawartych w materiale M12.
  • Krok 2 Nauczyciel/-ka rozdaje wszystkim uczniom/uczennicom po egzemplarzu materiału M13, prosząc o zastanowienie się nad pytaniami.
M12
Myśl przewodnia „Redukcja śladu węglowego”
M13
Ćwiczenie „Redukcja śladu węglowego”

Dyskusja
(10 min.)

  • D
  • Krok 1 Zapytaj klasę, jak oceniłaby swój ślad węglowy.
  • Krok 2 Po zakończeniu pierwszej rundy wypowiedzi, zadaniem uczniów/uczennic jest zastanowić się nad tym, jak powstają ślady.
M14
Ćwiczenie „Jakie znasz sposoby generowania śladu węglowego?”

Faza pracy
(15 min.)

  • A
  • Krok 1 Każdy osoba w klasie powinna stworzyć własny plakat dotyczący śladu węglowego, który może następnie powiesić. Nie wszystkie wymienione na plakatach działania będą takie same, skoro życie każdego ucznia/każdej uczennicy wygląda inaczej. Jednak podstawowym modelem plakatu może być stopa z zaznaczonymi działaniami, które można przedsięwziąć, aby zmniejszyć ślad węglowy wokół niej. Może to wyglądać mniej więcej tak. Zachęć uczniów/uczennice do rysowania i używania wielu kolorów. Plakat powinien być indywidualnie stworzoną pracą, na którą będą mogli/mogły patrzeć każdego dnia.
  • Krok 2 Każda osoba w klasie powinna ocenić, jaki jest jej szacunkowy ślad węglowy, a w tym celu może użyć jednego z dostępnych w internecie kalkulatorów.
M15
Praca w grupach „Zmniejszanie swojego śladu węglowego”
Dodatkowy materiał

Dyskusja
(15 min.)

  • D
  • Nauczyciel/-ka moderuje dyskusję wśród uczniów/uczennic na temat pytań. Uczniowie/uczennice zastanawiają się wspólnie na odpowiedziami i uzasadniają je.
M16
Myśl przewodnia „Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia”
M17
Ćwiczenie „Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia”
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(25 min.)

  • PN
  • PN
  • A
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka uprzednio analizuje myśli przewodnie M18 („Zrównoważenie”) i M20 („Cele Zrównoważonego Rozwoju”), przekazujące podstawową wiedzę o tematyce zajęć.
Przygotowanie
  • Ustaw krąg z krzeseł, a następnie rozdaj uczniom/uczennicom po egzemplarzu zestawienia 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju oraz każdego ćwiczenia.
Realizacja
  • Krok 1 Nauczyciel/-ka pokrótce przedstawia klasie istotę pojęcia „zrównoważenia”, korzystając z informacji zawartych w materiale M18.
  • Krok 2 Nauczyciel/-ka rozdaje wszystkim uczniom/uczennicom po egzemplarzu materiału M19, prosząc o przemyślenie i przedyskutowanie pytań.
M18
Myśl przewodnia „Zrównoważenie”
M19
Ćwiczenie „Zrównoważony rozwój”
M20
Myśl przewodnia „Cele Zrównoważonego Rozwoju”

Faza pracy
(25 min.)

  • PN
  • A
  • Krok 1 Nauczyciel/-ka rozdaje uczniom/uczennicom po egzemplarzu zestawienia 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju M21 i przedstawia tematykę materiału M18. Następnie wyświetlany jest film M23.
  • Krok 2 Uczniowie/uczennice odczytują na głos Globalne Cele Zrównoważonego Rozwoju, a nauczyciel/-ka zachęca ich/je do omówienia na forum klasy pytań z ćwiczenia M22.
M18
Myśl przewodnia „Zrównoważenie”
M21
Cele Zrównoważonego Rozwoju
M22
Ćwiczenie „Cele Zrównoważonego Rozwoju”
M23
Film do aktywności: „Cele Zrównoważonego Rozwoju”

Zadanie domowe

  • ZD
  • Zidentyfikuj i opisz to, co uważasz za najbardziej palący, faktyczny lub fundamentalny, problem związany ze środowiskiem naturalnym w dzisiejszych czasach i wyjaśnij, dlaczego uważasz to za najbardziej palący problem. Na przykład, jeżeli sądzisz, że źródłem aktualnych problemów jest przeludnienie, opowiedz o tym. A może za przyczynę pogarszającego się stanu środowiska uważasz patriarchat i uzasadnianie podejmowanych działań w myśl tej koncepcji. Którykolwiek temat wybierzesz, opowiedz o nim na tyle dużo, by czytelnicy mogli zrozumieć, jakie jest twoje stanowisko i dlaczego.
M21
Cele Zrównoważonego Rozwoju
M23
Film do aktywności: „Cele Zrównoważonego Rozwoju”