Wprowadzenie

Informacje podstawowe i perspektywa dydaktyczna

Filozofia dla dzieci (P4C) to podejście opracowane przez profesora Matthew Lipmana, na którego wpływ mieli psychologowie i filozofowie edukacji, jak Wygotski, Piaget i Dewey, a także tradycja dialogu sokratycznego. P4C opiera się na myśleniu wyższego rzędu (myślenie krytyczne, twórcze i opiekuńcze), dociekaniu, rozumowaniu, słuchaniu i dialogowaniu. Dzieci są zachęcane do stawiania własnych pytań filozoficznych. Facylitator wspiera dzieci w ich własnym myśleniu, rozumowaniu i dociekaniu, a także w budowaniu wzajemnych pomysłów w dialogu. W P4C facylitator wspiera dyskusje prowadzone przez uczniów dotyczące filozoficznych pytań. Rola facylitatora jest kluczowa dla zapewnienia jakości dialogu i postępu, a także integracji w ramach programu nauczania. Istnieją dowody na to, że P4C ma wpływ na rozwój poznawczy, osobisty, społeczny i emocjonalny dzieci. P4C zachęca dzieci i młodzież do samodzielnego myślenia i rozwijania umiejętności oceny i prowadzenia dialogu.

Wyniki nauki

Kompetencje
krytyczne myślenie, twórcze myślenie, umiejętności refleksyjne, umiejętności dociekania, umiejętność prowadzenia dialogu
  • Play
Odpowiedni wiek 10-14
Ramy czasowe 12 x 60 min.
Wymagane materiały Tablica/flipchart;
Zagadnienia / tematy Komunikacja Dialog Różnorodność Język Znaki Symbole

Plan lekcji

Skróty:

  • A = Działanie
  • D = Dyskusja
  • PG = Praca w grupie
  • PS = Praca samodzielna
  • ZD = Zadanie domowe
  • PP = Praca w parze
  • PN = Przygotowuje nauczyciel/ka
  • OU = Opinie uczniów
  • PU = Prezentacje uczniów
  • PN = Prezentacja nauczyciela

Pobierz

Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(5 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka studiuje myśl przewodnią "Język" aby zachęcić uczniów/uczennice do refleksji i zmotywować do dyskusji podczas ćwiczenia.
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel rozdaje kopię ćwiczenia Mówienie - Język - Komunikacja każdemu uczniowi/uczennicy i zapoznaje ich z tematem, prosząc uczennice/uczniów, aby zastanowili/-ły się nad pytaniami zawartymi w tym ćwiczeniu.
M1
Myśl przewodnia "Język"
M2
Ćwiczenie "Mówienie - język - komunikacja"

Główna sekcja
(10 min.)

  • OU
  • Uczennice i uczniowie indywidualnie zastanawiają się nad pytaniami i myślą również o uzasadnieniu każdego z nich.

Dyskusja
(40 min.)

  • D
  • Nauczyciel zaprasza uczennice/uczniów do przedyskutowania z koleżankami/kolegami problemów, które ich zdaniem są ważne, odnosząc się w szczególności do pytań z ćwiczeń
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(15 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel studiuje myśl przewodnią Używanie języka – gra językowa
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Przygotuj papier i markery
  • Przygotuj pustą tarczę z dwoma pierścieniami pośrodku i słowem "język" na środku wewnętrznego pierścienia
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel przedstawia temat Używanie języka – gra językowa i prosi uczennice/uczniów, aby zastanowili się nad pojęciem języka. Nauczyciel rozdaje kopię ćwiczenia Odkrywanie pojęcia języka każdej uczennicy/każdemu uczniowi i zachęca ich do tego, aby się zastanowili nad słowami, które kojarzą im się z pojęciem “język” i aby zdecydowali, czy wpisać je w krąg wewnętrzny lub zewnętrzny
M3
Myśl przewodnia "Używanie języka - gra językowa"

Główna sekcja
(10 min.)

  • OU
  • Uczennice/uczniowie pracują indywidualnie, pisząc własną listę słów, które kojarzą z pojęciem "język"
M4
Ćwiczenie "Odkrywanie pojęcia języka"

Dyskusja
(35 min.)

  • A
  • D
  • Nauczyciel zachęca uczennice/uczniów do dyskusji i zapoznania się z grą językową - posługiwaniem się językiem: wspólnie omawiają listę słów i decydują, gdzie powinny znaleźć się słowa - w kręgu wewnętrznym czy zewnętrznym. Uczennice/uczniowie muszą podać powody swojej decyzji. Powody mogą zawierać przykłady, kontrprzykłady, definicję ...
M4
Ćwiczenie "Odkrywanie pojęcia języka"
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(15 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel studiuje myśl przewodnią Język i różnorodność , a następnie sporządza listę punktów do ćwiczenia Różne języki na flipcharcie
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Przygotuj flipchart
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel prosi uczennice/uczniów, aby wybrali jeden lub więcej tematów do refleksji. Po wybraniu nauczyciel dzieli uczennice/uczniów na grupy i prosi ich o przedyskutowanie tematów i sporządzenie notatek. Na koniec prosi uczennice/uczniów o podzielenie się własnymi wnioskami.
M5
Myśl przewodnia "Język i różnorodność"
M6
Ćwiczenie "Różne języki"

Główna sekcja
(20 min.)

  • D
  • A
  • ZD
  • Krok 1 Uczennice/uczniowie pracują w grupach, dyskutując na tematy i robiąc notatki
  • Krok 2 Uczennice/uczniowie zastanawiają się nad ćwiczeniem Eksperymenty myślowe i powinni zostać zachęceni do pomyślenia także o własnych eksperymentach
  • Krok 3 Uczennice/uczniowie mogą jako zadanie domowe stworzyć nowy język
M6
Ćwiczenie "Różne języki"
M7
Ćwiczenie "Eksperymenty myślowe"
M8
Ćwiczenie "Stwórzcie nowy język!"

Dyskusja
(30 min.)

  • A
  • D
  • Uczennice/uczniowie dzielą się własnymi myślami i wnioskami
  • Nauczyciel zachęca uczennice/uczniów do wypowiadania słów w różnych językach, aby mogli posłuchać różnych dźwięków
M6
Ćwiczenie "Różne języki"
M7
Ćwiczenie "Eksperymenty myślowe"
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(5 min.)

  • PN
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel studiuje myśl przewodnią Rozumienie, prosząc uczennice/uczniów o refleksję na temat rozumienia i używania języka
M9
Myśl przewodnia "Rozumienie"

Główna sekcja
(10 min.)

  • OU
  • Uczennice/uczniowie pracują indywidualnie, zastanawiając się nad pojęciem "rozumienia" i różnych znaczeń - podstawą jest cel polegający na zrozumieniu podstawowych pojęć
M10
Ćwiczenie "Rozumienie"
M11
Ćwiczenie "Myślenie o rozumieniu"

Dyskusja
(40 min.)

  • D
  • Nauczyciel zachęca uczennice/uczniów do dyskusji o tym, jak używają słowa "rozumienie" i do podzielenia się z koleżankami/kolegami z klasy tym, w jaki sposób wyrażają różne sposoby rozumienia i wyrażania tego, o czym myślą, kiedy mówią "zrozum"
M11
Ćwiczenie "Myślenie o rozumieniu"
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(5 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel studiuje myśl przewodnią Znaki i symbole i zapisuje pytania z ćwiczenia Znaki i symbole na tablicy
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel przedstawia temat i zachęca uczennice/uczniów do sporządzenia listy znaków i symboli stosowanych na co dzień
M12
Myśl przewodnia "Znaki i symbole"
M13
Ćwiczenie "Znaki i symbole"

Główna sekcja
(15 min.)

  • OU
  • Uczennice/uczniowie pracują indywidualnie, pisząc własną listę oraz wypełniając formularz Znak czy symbol.
M13
Ćwiczenie "Znaki i symbole"
M14
Ćwiczenie "Znak czy symbol?"

Dyskusja
(30 min.)

  • A
  • D
  • ZD
  • Nauczyciel zachęca uczennice/uczniów do dyskusji z koleżankami/kolegami z klasy i do uzasadnienia swoich decyzji
  • Uczennice/uczniowie szukają różnych znaków i symboli w swoim otoczeniu a ponadto tworzą własne symbole
M15
Ćwiczenie "Znaki"
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(10 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka studiuje myśl przewodnią "Różnorodność międzykulturowa" aby zachęcić uczniów/uczennice do refleksji i zmotywować do dyskusji podczas ćwiczenia.
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel rozdaje kopię ćwiczenia Kultura i tradycje każdej uczennicy/uczniowi, a następnie przedstawia temat, prosząc uczennice/uczniów o przeczytanie pytań zawartych w tekście
M17
Myśl przewodnia "Różnorodność międzykulturowa"
M18
Ćwiczenie "Kultura i tradycje"

Dyskusja
(40 min.)

  • D
  • Nauczyciel zachęca uczennice/uczniów do wzajemnej dyskusji dotyczącej pytań zawartych w ćwiczeniu Kultura i tradycje, zapraszając ich do przedyskutowania z koleżankami/kolegami z klasy tych tematów, które uważają za ważniejsze. Uczennice/uczniowie nie muszą odpowiadać na wszystkie pytania. Pytania powinny stworzyć dialog filozoficzny a nauczyciel powinien zawsze poprosić uczennice/uczniów o uzasadnienie odpowiedzi (odpowiedzi “tak” lub “nie” są niedozwolone), aby umożliwić myślenie krytyczne na temat znaczenia kultury i tradycji.
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(15 min.)

  • PN
  • PN
  • ZD
  • PU
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka studiuje myśl przewodnią "Obyczaje/tradycje/przyzwyczajenia" aby zachęcić uczniów/uczennice do refleksji i zmotywować do dyskusji podczas ćwiczenia.
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Krok 1 Uczennice/uczniowie są proszeni o przeprowadzenie wywiadu z dziadkami na temat tego, co robili, kiedy byli w ich wieku. Mogą również zapytać o to, czy to było wówczas ogólnie przyjęte wśród dzieci, że robiły takie rzeczy i jakie były tego powody.
  • Krok 2 Podczas następnej lekcji nauczyciel prosi całą grupę o podzielenie się informacjami o tym, jakie zajęcia stanowiły tradycję, gdy ich dziadkowie byli w ich wieku, i wyjaśnienie, dlaczego robili te rzeczy
  • Krok 3 Następnie nauczyciel prosi uczennice/uczniów o zbadanie, która z tych tradycji nadal istnieje, a która nie. Jako grupa, studenci muszą spróbować dowiedzieć się, dlaczego niektóre z nich zniknęły, i czy zostały zastąpione przez inne działania, które teraz zaczynają być uważane za tradycje (lub już stały się tradycjami).
M19
Myśl przewodnia "Obyczaje/tradycje/przyzwyczajenia"

Główna sekcja
(15 min.)

  • OU
  • Następnie nauczyciel prosi uczennice/uczniów o zbadanie, która z tych tradycji nadal istnieje, a która nie. Jako grupa, studenci muszą spróbować dowiedzieć się, dlaczego niektóre z nich zniknęły, i czy zostały zastąpione przez inne działania, które teraz zaczynają być uważane za tradycje (lub już stały się tradycjami).
M19
Myśl przewodnia "Obyczaje/tradycje/przyzwyczajenia"

Dyskusja
(30 min.)

  • D
  • Po skończeniu poprzedniego zadania klasa może omówić pytania zawarte w działaniu Pochodzenie i zanik tradycji i uzasadnić swoje odpowiedzi
M20
Działanie "Pochodzenie i zanik tradycji"
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(5 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka studiuje myśl przewodnią "Obyczaje/tradycje/przyzwyczajenia" aby zachęcić uczniów/uczennice do refleksji i zmotywować do dyskusji podczas ćwiczenia.
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel rozdaje kopię ćwiczenia Czy wszystko należy zmienić? każdej uczennicy/uczniowi i przedstawia temat, prosząc ich, aby przeczytali listę praktyk zawartych w tekście, które uległy zmianie w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat. Następnie nauczyciel prosi uczennice/uczniów, aby podali, co ich zdaniem zmieniło się na lepsze i dlaczego.
M19
Myśl przewodnia "Obyczaje/tradycje/przyzwyczajenia"
M21
Ćwiczenie "Czy wszystko należy zmienić?"

Główna sekcja
(10 min.)

  • OU
  • Uczennice/uczniowie pracują w grupach omawiając tematy i robiąc notatki

Dyskusja
(40 min.)

  • D
  • Uczennice/uczniowie dzielą się własnymi wnioskami, podając ich powody.

Zadanie domowe

  • ZD
  • Uczennice/uczniowie są proszeni o porozmawianie z osobami starszymi, aby znaleźć przykłady tradycji, które się poprawiły.
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(5 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel studiuje myśl przewodnią Język i różnorodność , a następnie sporządza listę punktów do ćwiczenia Różne języki na flipcharcie
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel rozdaje kopię ćwiczenia Tolerancja i szacunek każdej uczennicy/uczniowi i przedstawia temat, prosząc ich, aby przeczytali zdania zawarte w tekście. Następnie nauczyciel dzieli uczennice/uczniów na grupy i prosi ich, aby ustalili, w których sytuacjach przedstawionych w tekście użycie pojęcia “tolerancja” sugeruje występowanie szacunku, a w których nie
M22
Myśl przewodnia "Szacunek i tolerancja"
M23
Ćwiczenie "Szacunek i tolerancja"

Główna sekcja
(15 min.)

  • OU
  • Uczenice/uczniowie pracują w grupach omawiając tematy i robiąc notatki

Dyskusja
(30 min.)

  • D
  • Uczennice/uczniowie dzielą się własnymi przemyśleniami, uzasadniając ich wyniki.
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(15 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka studiuje myśl przewodnią "Szacunek i tolerancja" aby zachęcić uczniów/uczennice do refleksji i zmotywować do dyskusji podczas ćwiczenia.
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel rozdaje kopię ćwiczenia Tolerancja każdej uczennicy/uczniowi, a następnie przedstawia temat, prosząc uczennice/uczniów, aby przeczytali pytania zawarte w tekście
M22
Myśl przewodnia "Szacunek i tolerancja"
M24
Ćwiczenie "Tolerancja"

Dyskusja
(40 min.)

  • D
  • Nauczyciel zachęca uczennice/uczniów do dyskusji dotyczącej pytań zawartych w ćwiczeniu Tolerancja pamiętając, że nie muszą odpowiadać na wszystkie pytania. Pytania powinny tworzyć dialog filozoficzny a nauczyciel powinien za każdym razem prosić uczennicę/ucznia o uzasadnienie odpowiedzi (odpowiedzi “tak” lub “nie” są niedozwolone), aby umożliwić krytyczne myślenie na temat tolerancji.
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(5 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka studiuje myśl przewodnią "Szacunek i tolerancja" aby zachęcić uczniów/uczennice do refleksji i zmotywować do dyskusji podczas ćwiczenia.
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Rozdaj kopię każdego ćwiczenia każdemu uczniowi/uczennicy
Realizacja
  • Nauczyciel rozdaje kopię ćwiczenia Mów o sobie każdej uczennicy/uczniowi i prosi ich o wykonanie ćwiczenia
M22
Myśl przewodnia "Szacunek i tolerancja"
M25
Ćwiczenie "Mów o sobie"

Główna sekcja
(15 min.)

  • OU
  • Uczennice/uczniowie pracują indywidualnie nad ćwiczeniem, notując wyniki tej pracy

Dyskusja
(30 min.)

  • D
  • Gdy uczennice/uczniowie wymienili informacje na temat wyników ich pracy, nauczyciel zaprasza ich do uzasadnienia znaczenia "tolerancji" i "akceptacji" i zastanowienia się nad różnicą między tymi dwoma terminami.
Faza Treść Media, materiał

Wprowadzenie
(5 min.)

  • PN
  • PN
Działanie poprzedzające
  • Nauczyciel/-ka studiuje myśl przewodnią "Przedwczesny osąd/uprzedzenie" aby zachęcić uczniów/uczennice do refleksji i zmotywować do dyskusji podczas ćwiczenia.
Przygotowanie
  • Ustaw krzesła w kręgu
  • Przygotuj flipchart
Realizacja
  • Nauczyciel wypisuje na flipcharcie listę zdań zawartych w ćwiczeniu Uprzedzenie i stereotyp
M26
Myśl przewodnia "Przedwczesny osąd/uprzedzenie"
M27
Ćwiczenie "Uprzedzenie i stereotyp"

Główna sekcja
(15 min.)

  • OU
  • Nauczyciel prosi uczennice/uczniów, aby przeczytali listę i zdecydowali, czy każde zdanie wyraża stereotyp lub uprzedzenie, zapisując, ile uczennic/uczniów mówi "tak" a ile "nie"

Dyskusja
(40 min.)

  • D
  • Po zakończeniu tej fazy pracy nauczyciel zachęca uczennice/uczniów do dyskusji, zadając im pytanie, jaka jest - jeśli występuje - różnica między uprzedzeniem a stereotypem, i prosząc o podjęcie próby zdefiniowania tych dwóch terminów