Odgrywanie scenki
(15 min.)

• PN
• A

Cel

• Uczennice/uczniowie rozpoznają różne formy dyskryminacji i badają wpływ różnych cech indywidualnej tożsamości na mobilność społeczną.
• Uświadamiają sobie nierówny podział szans w społeczeństwie poprzez proces "przejścia jednej mili w butach" członków grup mniejszościowych.
• Uczennice/uczniowie będą doświadczać i znajdować w sobie empatię wobec osób dotkniętych dyskryminacją i zastanawiać się nad własną pozycją w społeczeństwie.

Przygotowanie

• Ćwiczenie z odgrywaniem ról "Krok do przodu" wymaga pomieszczenia z wystarczającą ilością miejsca dla wszystkich uczennic/uczniów, tak aby mogli ustawić się w rzędzie i posuwać się do przodu o kilka kroków.
• Wskazane jest, aby zaplanować odpowiednio dużo czasu na późniejszą dyskusję i analizę, ponieważ niektórzy uczniowie/uczennice mogą uznać, że ćwiczenie wyzwala wspomnienia doświadczeń związanych z dyskryminacją. Najlepiej byłoby przeznaczyć na to podwójną lekcję lub porównywalnie dużo czasu, tak aby dyskusja nie była zbyt szybka, ale aby mimo to było wystarczająco dużo czasu pomiędzy podczas gry "Wszyscy się mieszają", co jest istotne dla przekierowania uwagi uczniów z różnic na wspólne doświadczenia i czynniki.
• Uczennice/uczniowie powinni zostać poinstruowani, że powinni odpowiadać na sugestie i oświadczenia w sposób, jaki subiektywnie uważają za najbardziej właściwy. Ich zadaniem będzie "wejść w czyjeś buty", a konkretnie w buty osoby, która niekoniecznie jest dostosowana do dominującej kultury społecznej. Celem ćwiczenia jest przedstawienie uczniom, jak dyskryminacja może powstawać z nierówności.

Realizacja

• Krok 1 Po zapowiedzeniu ćwiczenia nauczyciel/-ka rozdaje każdemu uczniowi/uczennicy jedną z kart ról (Materiał 1). W zależności od wielkości klasy tę samą kartę będzie trzeba prawdopodobnie przekazać kilku uczniom/uczennicom.
• Krok 2 Nauczyciel/-ka instruuje uczniów/uczennice, aby przyjrzeli się swojej roli, nie zdradzając jej jednak innym osobom. Uczennice/uczniowie mają teraz kilka minut na zastanowienie się nad możliwościami i ograniczeniami związanymi ze swoją rolą.
  • Nauczyciel może zapytać: "Co możesz / jesteś w stanie zrobić [w swojej roli] a co jest dla ciebie wykluczone?"
• Krok 3 Uczennice/uczniowie stają w rzędzie.
• Krok 4 Nauczyciel/-ka odczytuje teraz siedem stwierdzeń w Materiału 2. Jeśli uczennice/uczniowie w swoich rolach mogą zgodzić się, że dane stwierdzenie jest dla nich prawdziwe, robią krok naprzód. Jeśli nie, lub jeśli nie są pewni, pozostają na swoim miejscu.

Dyskusja
(10 min.)

• D
• OU

• Krok 1 Teraz uczennice/uczniowie będą stali w pokoju wykonując swoje role, jedni bardziej z przodu a inni za nimi. Nauczyciel/-ka przechodzi do wstępnej analizy doświadczenia, prosząc uczniów, aby zastanowili się, gdzie się znajdują i dlaczego.
• Krok 2 Nauczyciel/-ka powinien/powinna wybrać kilkoro uczniów/uczennic - z różnych miejsc - aby zdali relacje ze swojego doświadczenia, zadając im następujące pytania:
  • Jak czułeś/czułaś się w "swojej" roli?
  • Jak to jest być przed innymi/za innymi/pośrodku?
  • Kiedy uczniowie, którzy szybko poruszali się naprzód, zauważyli, że inni zostali pozostawieni z tyłu?
  • Kiedy ci, którzy pozostali z tyłu, zauważyli, że inni zaczęli ich wyprzedzać?
  • Jak to było pozostawać w tyle, podczas gdy inni poruszali się do przodu?
  • Co chcieliby powiedzieć tym, którzy poszli do przodu?
• Krok 3 Następnie uczennice/uczniowie opowiadają sobie nawzajem o swoich rolach.
• Krok 4 Nauczycie/-kal powinien/powinna zwrócić uwagę uczniów/uczennic, że osoby pozostawione z tyłu szybko zdadzą sobie sprawę z tego, że są w niekorzystnej sytuacji, natomiast osoby, które szybciej idą naprzód, często aż do końca nie zauważają, że inni nie nadążają.

Wyjście z roli
(10 min.)

• A

• Krok 1 Nauczyciel/-ka prosi uczennice/uczniów, aby utworzyli krąg z krzeseł, w którym jest o jedno krzesło mniej niż uczniów i wyjaśnia, że będą grać w grę o nazwie "Wszyscy się mieszają, jeśli Ty ...". Pomoże to uczennicom/uczniom wyjść z ich ról i ponownie stać się "sobą" i uwolnić wszelkie napięcia spowodowane wcześniejszymi doświadczeniami, które mogło wywołać ćwiczenie.
• Krok 2 Uczeń/uczennica bez krzesła stoi pośrodku kręgu i myśli o tym, co łączy go/ją z jak największą liczbą uczniów: przykładem może być miejsce urodzenia, ubiór, religia, posiadanie rodzeństwa itp. Następnie on lub ona mówi : "Wszyscy się mieszają, jeśli Ty ... (masz braci lub siostry, mieszkasz w [miasto rodzinne], masz na sobie czerwony kolor, używasz WhatsApp itp.)".
• Krok 3 Każdy, kto posiada daną cechę podaną przez ucznia/uczennicę, wstaje i znajduje nowe krzesło. Uczennica/uczeń, który do tej pory był w środku, próbuje sobie znaleźć miejsce i usiąść. Uczennica/uczeń, który został bez krzesła, ma teraz za zadanie podać jakąś nową cechę.
• Krok 4 Uczennica/uczeń w środku może też po prostu powiedzieć "Wszyscy się mieszają". Wtedy każda osoba wstaje i próbuje znaleźć nowe krzesło.

Dyskusja
(10 min.)

• D
• OU

• Uczennice/uczniowie pozostają w kręgu (a osoba bez krzesła bierze jakieś krzesło i dołącza do kręgu). Nauczyciel/-ka prowadzi teraz dyskusję w następujący sposób:
  • Jak czuliście się podczas odgrywania ról?
  • Czy byliście w stanie wczuć się w swoją rolę i w sytuację danej osoby?
  • Czy było łatwo lub trudno zdecydować, czy zrobić krok naprzód czy nie? Czemu? Które stwierdzenia były szczególnie trudne do rozstrzygnięcia?
  • Które z tych stwierdzeń wciąż Cię zastanawiają?

Wprowadzenie
(10 min.)

• D

Cel

• Uczennice/uczniowie zdobędą wiedzę na temat oddziaływania islamofobii i połączą ją z doświadczeniem zdobytym podczas ćwiczenia z odgrywaniem ról.
• Poznają aktualną sytuację w Europie odnośnie islamofobii i różnych przejawów tego zjawiska.

Przygotowanie

• Nauczyciel/-ka powinien/powinna przeczytać podstawowe informacje na temat islamofobii (Materiał 3), aby być w stanie ukazać uczennicom/uczniom krótki zarys tego, czym jest islamofobia i jak się ukazuje.

Realizacja

• Krok 1 Nauczyciel/-ka powinien/powinna najpierw wyjaśnić uczniom, że muzułmanie są jedną z grup w społeczeństwach europejskich, które doświadczają dyskryminacji. Pyta uczennice/uczniów o ich przemyślenia na ten temat i notuje najważniejsze punkty na planszy lub na kartkach papieru lub kartkach, które mocuje na tablicy.
• Krok 2 Impulsy do dyskusji:
  • Co sobie myślisz, gdy słyszysz termin "islamofobia"?
  • Kto kwalifikuje się jako "muzułmanin"?
  • Przeciwko komu skierowana jest dyskryminacja islamofobiczna?
• Krok 3 Oczekiwania:
  • Islamofobia - jako manifestacja wrogości wobec muzułmanów - jest skierowana przeciwko ludziom, którzy są muzułmanami, lub (bez względu na to, czy faktycznie nimi są czy też nie, i czy są praktykującymi muzułmanami czy nie) są postrzegani jako muzułmanie, i dyskredytuje i oczernia ich na tej podstawie.
  • Uczennice/uczniowie powinni mieć możliwość wyrażania krytycznych opinii na temat Islamu, ale nauczyciel/-ka powinien/powinna im pomóc unikać uogólnień, uprzedzeń lub radykalnych wypowiedzi. Islam ma wiele obliczy i nie ma czegoś takiego jak "typowy" muzułmanin.

Bliższe spojrzenie
(10 min.)

• PN
• A
• PU

• Krok 1 Nauczyciel/-ka przedstawia uczennicom/uczniom krótki zarys zjawiska islamofobii (na podstawie Materiału 3). Uczennice/uczniowie robią notatki. Powinni oni zostać poinstruowani tak, aby zanotowali sobie informacje na temat następujących punktów:
  • Jakie są inne aspekty islamofobii?
  • Jakie przykłady islamofobii możesz podać?
• Krok 2 Następnie nauczyciel/-ka powinien/powinna odpowiedzieć na wszelkie pytania uczennic/uczniów dotyczące konkretnych pojęć.
• Krok 3 Uczennice/uczniowie przekazują teraz krótkie ustne objaśnienia swoich notatek, a nauczyciel/-ka dodaje informacje na tablicy lub planszy.

Bliższe spojrzenie
(15 min.)

• OU
• PN
• A
• PP

• Krok 1 Nauczyciel/-ka prosi uczennice/uczniów o to, by powiedzieli, co wiedzą o fałszywych wiadomościach (fake news) i wyjaśnia w razie potrzeby.
• Krok 2 Kontekstualizacja "fake news":
  • Fałszywe wiadomości (fake news) to termin stosowany do fikcyjnych "newsów", które mają sprawiać wrażenie, jakby były prawdziwe i autentyczne. Niektóre osoby i grupy używają fałszywych wiadomości, aby szerzyć kłamstwa i propagandę dotyczącą konkretnych grup w społeczeństwie oraz aby manipulować debatą polityczną. Fałszywe newsy wykorzystują sensacyjne nagłówki, inscenizowane lub spreparowane obrazy i nieprecyzyjne stwierdzenia. Głównym kanałem ich rozpowszechniania są internetowe media społecznościowe.
• Krok 3 Nauczyciel/-ka tłumaczy teraz, że fałszywe wiadomości są wykorzystywane do szerzenia wrogości wobec muzułmanów, zwłaszcza w Internecie.
• Krok 4 Nauczyciel wręcza kartę pracy (Materiał 5) a uczennice/uczniowie oglądają film "Fact checking", wyprodukowany przez szwedzkie stowarzyszenie i fundację:
  • https://www.youtube.com/watch?v=Ryjpu-NWYm8
• Krok 5 Nauczyciel/-ka upewnia się, że uczennice/uczniowie wszystko zrozumieli.
• Krok 6 Teraz uczennice/uczniowie oglądają film ponownie.
• Krok 7 Następnie uczennice/uczniowie wypełniają arkusz roboczy w parach.

Transfer i sprawdzenie wiedzy
(15 min.)

• PU

• Krok 1 Uczennice/uczniowie przedstawiają swoją pracę reszcie klasy.
• Krok 2 Rolą nauczyciela/nauczycielki jest zebranie odpowiedzi uczennic/uczniów i pomysłów na rozpoznawanie fałszywych wiadomości, dodanie tych informacji, które nie pojawiają się w dyskusji i umieszczenie ich na tablicy.

Wprowadzenie
(5 min.)

• OU
• PG

Cel

• Uczennice/uczniowie będą zajmować się badaniem dyskryminacji wobec konkretnych muzułmanów w życiu codziennym i uczyć się rozpoznawania form, jakie może ona przyjmować.
• Zastanowią się nad sposobami wypowiadania się przeciwko dyskryminacji i tego, co mogą zrobić w sytuacji, w której zostaną z dyskryminacją skonfrontowani; dodatkowo zastanowią się nad własnymi poglądami.

Przygotowanie

• Nauczyciel/-ka powinien/powinna wcześniej przygotować wystarczającą liczbę kopii dialogów do odgrywania ról (Materiał 6).
• Nauczyciel/-ka będzie potrzebować tablicy szkolnej, białej tablicy lub planszy i kart, a także stołu (lada sklepu) i kwadratowej chusty lub czegoś podobnego, jako rekwizytów do odgrywania ról.

Realizacja

• Krok 1 Nauczyciel/-ka prosi uczennice/uczniów, aby podali swoje skojarzenia z ideą "wypowiadania się przeciwko dyskryminacji" lub "głośnego mówienia o tym, co jest słuszne".
• Krok 2 Nauczyciel/-ka przystępuje do wyjaśnienia zadania:
  • Uczennice/uczniowie podzieleni na trzy grupy przygotowują w swojej grupie jeden z trzech dialogów do odgrywania ról, który wykonają przed resztą klasy. Każda grupa wybiera cztery osoby do odgrywania ról. Rola odgrywana jest w sytuacji, w której jakaś osoba cierpi z powodu dyskryminacji z powodu bycia muzułmaninem (lub przypuszczenia, że nim jest). Po wykonaniu sceny przez każdą z grup, uczniowie wypełniają indywidualnie arkusz pytań.
• Krok 3 Nauczyciel/-ka rozdaje dialogi i mówi uczennicom/uczniom, ile mają czasu na przygotowanie.
• Krok 4 Nauczyciel/-ka powinien/powinna obserwować, jak uczennice/uczniowie przydzielają sobie role i upewnić się, że rola klienta muzułmanina nie zostanie przypisana muzułmańskiemu uczniowi/uczennicy.

Bliższe spojrzenie
(10 min.)

• PG

• Krok 1 Każda z tych trzech grup uczennic/uczniów otrzymuje kopię swoich dialogów, które mogą wykorzystać podczas "występu" (tzn. nie muszą uczyć się wszystkiego na pamięć).
• Krok 2 Teraz każda grupa czyta dialog, wybiera, kto go odegra i przydziela role.
• Krok 3 Nauczyciel/-ka nadzoruje ten proces i może chcieć zachęcić uczennice/uczniów do odgrywania ról, z którymi nie utożsamialiby się w rzeczywistości.
• Krok 4 Grupy omawiają swoje opinie o tym, jak aktorzy powinni odgrywać swoje role.
• Krok 5 W trakcie przygotowywań nauczyciel/-ka ustawia stół lub podobny mebel, który ma posłużyć jako lada sklepowa podczas odgrywania ról.

Bliższe spojrzenie
(10 min.)

• PU

• Następnie każda grupa odgrywa swój dialog. Między występami nie ma żadnych dyskusji.

Refleksja i transfer wiedzy
(10 min.)

• OU

• Krok 1 Po odegraniu ról nauczyciel/-ka używa kart do sporządzania krótkich notatek na temat nastrojów wśród uczennic/uczniów.
• Krok 2 Pytania, jakie może zadać nauczyciel/-ka:
  • Co pomyśleliście o odgrywaniu tych ról?
  • Jakie są Wasze przemyślenia po obejrzeniu tych trzech scen?
• Krok 3 Nauczyciel/-ka rozdaje arkusz z pytaniami (materiał 7), który uczennice/uczniowie indywidualnie uzupełniają, pomagając sobie ewentualnie poprzez wyszukiwanie informacji w Internecie.

Dyskusja
(10 min.)

• PU
• D

• Krok 1 Niektórzy uczniowie/uczennice zgłaszają się na ochotnika lub zostają wybrani przez nauczyciela/-kę do przedstawienia swoich odpowiedzi, a inni uczniowie/uczennice są zachęcani do komentowania i uzupełniania przemyśleń. Nauczyciel/-ka prowadzi zajęcia przez pytania i uczennice/uczniowie omawiają je razem, a nauczyciel/-ka moderuje dyskusję.
• Krok 2 Impulsy do dyskusji:
  • Co myślicie o tym, że kobieta w hidżabie mogłaby Was obsługiwać w sklepie?
  • Czy kiedykolwiek doświadczyliście dyskryminacji?
  • Czy kiedykolwiek aktywnie dyskryminowaliście kogoś?
  • Czy kiedykolwiek byliście świadkami lub doświadczaliście sytuacji podobnej do tej w odegranym dialogu?
  • Jeśli tak, to co myśleliście sobie w tej sytuacji i jak zareagowaliście?
  • Czy można odmówić obsłużenia muzułmanina/muzułmanki?