Wprowadzenie
(15 min.)

• PN
• D

Cel

• Uczniowie/uczennice opracowują kluczowe informacje na temat wydarzeń przypadku „Marii” i przygotowują się do późniejszej publicznej debaty na temat tej sprawy.

Przygotowanie

• Nauczyciel/-ka rozdaje wystarczającą liczbę kopii materiałów 3, 4 i 5 (trzy grupy) i zapewnia warunki techniczne do projekcji filmów z materiałów 1 i 2.
• Dostępne są flipchart, tablica lub smartboard.
• Nauczyciel/-ka może przygotować się do lekcji, przyswajając sobie historię Romów (patrz na przykład „Arkusze z faktami na temat historii Romów”, https://www.coe.int/t/dg4/education/roma/histoculture_EN.asp)

Realizacja

• Krok 1 Nauczyciel/-ka pokazuje film wyprodukowany przez Fundación Secretariado Gitano (materiał 1) i rozdaje transkrypcję filmu.
  • Dostępne są napisy w różnych językach.
• Krok 2 Nauczyciel/-ka przedstawia temat modułu i odpowiada na pytania uczennic/uczniów dotyczące materiału. Uczennice/uczniowie mogą zadawać pytania jak:
  • Kim lub czym są „Romowie”?
  • Co ludzie mają na myśli mówiąc „Cygan”?
  • Co to jest romofobia?

Główna sekcja
(15 min.)

• A

• Krok 1 Nauczyciel/-ka pokazuje film wyprodukowany przez Deutsche Welle (materiał 2) i rozdaje transkrypcję do filmu.
• Krok 2 Nauczyciel/-ka dzieli uczennice/uczniów na trzy grupy o równej wielkości.
• Krok 3 Grupa 1 czyta informacje w materiale 3 i odpowiada na pytania w arkuszu roboczym 1.
• Krok 4 Tymczasem grupa 2 czyta komunikat prasowy wydany przez Centralną Radę Niemieckich Sinti i Romów (materiał 4) i pracuje nad odpowiednim arkuszem roboczym.
• Krok 5 Grupa 3 czyta tekst informacyjny Benjamina Ignáca poświęcony „Przypadkowi Marii” z perspektywy romskich organizacji pozarządowych (Materiał 5) i uzupełnia arkusz roboczy 3.
• Krok 6 W trakcie tej fazy nauczyciel/-ka powinien/powinna być dostępny/-a, aby wspierać pracę uczniów, odpowiadać na pytania i pomagać w zrozumieniu.
• Krok 7 Nauczyciel/-ka może także zachęcać grupy do znalezienia własnych przykładów dyskryminujących przekazów i przedstawienia ich reszcie klasy. Jeśli postąpią zgodnie z tą sugestią, konieczne będzie wskazanie i omówienie w tym przykładzie elementów dyskryminujących relacji.
  • Niewłaściwe uogólnienia.
  • Niedokładne założenia i/lub niesprawiedliwe wnioski.
  • Sugestywne pytania, które są w rzeczywistości stwierdzeniami.
  • Wykorzystywanie dyskryminujących wypowiedzi lub języka pochodzących od osób trzecich bez komentarza lub kontekstualizacji.
  • Sprawozdawczość selektywna, stereotypowe obrazy.
  • Język emocjonalny lub dramatyczny.

Prezentacja wyników
(15 min.)

• PU

• Krok 1 Teraz uczennice/uczniowie krótko przedstawiają reszcie klasy wyniki swojej pracy grupowej.
• Krok 2 W zależności od dostępności urządzeń mogą oni korzystać z tablicy inteligentnej lub alternatywnie zapisywać odpowiednie informacje na tablicy lub flipcharcie.
• Krok 3 Nauczyciel/-ka może poprawić wszelkie niedokładne informacje lub dodać rzeczy, które uczennice/uczniowie przeoczyli.
• Krok 4 Najważniejsze wyniki:
  • Maria przyciągnęła uwagę policjantów, ponieważ jej kolor skóry i kolor włosów nie pasowały do ich światopoglądowi opartemu na rasowym postrzeganiu.
  • Media donosiły o tej sprawie na całym świecie, ponieważ historia pasuje do głęboko zakorzenionego stereotypu „Cyganów uprowadzających dzieci”.
  • Działania policji w Grecji miały konsekwencje dla Romów na całym świecie, ponieważ podejrzewano ich, że są porywaczami dzieci i żyli w strachu, że ich dzieci zostaną zabrane.

Wprowadzenie
(10 min.)

• PN

Cel

• Uczennice/uczniowie na podstawie przykładów intensywnie zajmują się uprzedzeniami, zgodnie z którymi rzekomi „Cyganie” regularnie porywają dzieci.

Przygotowanie

• Nauczyciel/-ka przygotowuje wystarczającą liczbę kopii materiałów {1}Fake newsy{/1} (materiał 6), {2}Ataki we Włoszech{/2} (materiał 7) i {3}Dzwonnik z Notre Dame{/3} (materiał 8) (trzy grupy).
• Dostępne są flipchart, tablica lub smartboard.

Realizacja

• Krok 1 Nauczyciel/-ka wyjaśnia, że negatywne obrazy tak zwanych „Cyganów” istnieją od wieków i że stare uprzedzenia wciąż istnieją bez względu na to, jak są absurdalne.
• Krok 2 Nauczyciel/-ka przechodzi do następnej fazy, mówiąc uczennicom/uczniom, że uprzedzenie mówiące o tym, że „Cyganie” rzekomo uprowadzają dzieci istniejące od stuleci i że teraz będą się temu uważniej przyglądać w pracy grupowej.

Główna sekcja
(15 min.)

• PG

• Pracując w trzech grupach uczennice/uczniowie analizują szereg przykładów uprzedzeń antycygańskich dotyczących rzekomego uprowadzania dzieci przez „Cyganów” i wykonują zadanie przypisane ich grupie:
  • Grupa 1: {1}Fake newsy{/1} (materiał 6)
  • Grupa 2: {1}Ataki we Włoszech{/1} (materiał 7)
  • Grupa 3: {1}Dzwonnik z Notre Dame{/1} (materiał 8)

Prezentacja wyników
(20 min.)

• PU
• OU

• Krok 1 Każda grupa uczennic/uczniów przedstawia swoje wyniki. Należy się przy tym skupić na roli uprzedzenia dotyczącego rzekomego uprowadzania dzieci w opisywanym przez nich przykładzie.
• Krok 2 Najważniejsze wyniki:
  • Uczennice/uczniowie rozpoznają podobieństwa w przedstawionych przykładach i widzą związek z relacjami na temat Marii.
  • Uczennice/uczniowie uświadamiają sobie, jak takie uprzedzenia mogą prowadzić do wykluczenia i przemocy wobec Romów i Sinti.
  • Uczennice/uczniowie zdają sobie sprawę, że ten stereotyp nie opiera się na fałszywym uogólnieniu, ale na strachu głęboko zakorzenionym w społeczeństwie, który jest przenoszony na Sinti i Romów.
• Krok 3 Następnie uczennice/uczniowie przechodzą do dyskusji na temat podobieństw lub różnic, które zauważają między swoimi przykładami a przypadkiem „Marii”.
• Krok 4 Nauczyciel/-ka może chcieć dowiedzieć się, czy uczennice/uczniowie słyszeli o tym uprzedzeniu w jakimkolwiek innym kontekście.

Wprowadzenie
(5 min.)

• PN

Cel

• Uczennice/uczniowie poznają i zastanawiają się, w jaki sposób konstruowanie grup ludzi określonych przez cechy esencjalizujące może prowadzić do dyskryminacji, wykluczenia i ostracyzmu. Pod koniec lekcji uczennice/uczniowie powinni zdawać sobie sprawę z procesów esencjalizacji i przypisywania (cech charakterystycznych) jako dwóch etapów tworzenia uprzedzeń antycygańskich.

Przygotowanie

• Nauczyciel/-ka przygotowuje kolorowe naklejki w formie kropek (sklepy z artykułami biurowymi). Kropki powinny mieć maksymalnie dwie różnice, np. kolor (czerwony, niebieski, żółty itp.) i oznaczenie (na przykład niektóre mają mniejszą czarną kropkę w środku, podczas gdy inne nie).

Realizacja

„Dot on your Forehead”

• Krok 1 Nauczyciel/-ka prosi uczennice/uczniów, aby usiedli w kręgu i zamknęli oczy na około jedną minutę. Musi również poinformować uczniów, że nie wolno im rozmawiać w czasie ćwiczenia.
• Krok 2 Nauczyciel/-ka wyjaśnia uczennicom/uczniom, że kiedy otworzą oczy, zobaczą niewielką zmianę w wyglądzie innych, ale nie wyjaśnia, jaka to będzie zmiana.
  • Nauczyciel/-ka powinien/powinna podczas przydzielania kropek zwrócić uwagę na to, aby uniknąć odtwarzania istniejących grup i hierarchii w klasie (np. dając wszystkim członkom określonej grupy przyjaciół kropkę o tym samym kolorze).
  • Wszystkich uczniów, którzy sprzeciwiają się uczestnictwu z powodu początkowo „tajnego” charakteru ćwiczenia, można poinformować na boku, że w tej „zmianie” chodzi jedynie o małą naklejkę na czole.
• Krok 3 Kiedy uczennice/uczniowie zamkną oczy, nauczyciel/-ka obraca się i przykleja naklejki na czołach uczniów. Jeden uczeń powinien zostać pominięty. W żadnym wypadku nie powinien to być uczeń, który na co dzień jest przez resztę klasy uważany za „outsidera”.
• Krok 4 Gdy nauczyciel/-ka przydzielił/-a już naklejki, poprosi uczennice/uczniów, aby otworzyli oczy.

Odgrywanie scenek jest inspirowane ćwiczeniami „Dot on your Forehead” (punkt na Twoim czole) z niemieckiego praktycznego podręcznika na temat antycyganizmu w szkolnych i pozaprogramowych zastosowaniach edukacyjnych (Methodenhandbuch zum Thema Antiziganismus für die schulische und außerschulische Bildungsarbeit) wydanego przez Alte Feuerwache e.V. Jugendbildungsstätte Kaubstraße, 2014, s. 110-113.

Odgrywanie scenki
(10 min.)

• Krok 1 Nauczyciel/-ka zadaje uczennicom/uczniom następujące zadanie: „Macie siedem minut, aby utworzyć grupy nie rozmawiając ze sobą”.
• Krok 2 Podczas tych siedmiu minut nauczyciel/-ka obserwuje przede wszystkim, co się dzieje. Powinien/powinna zwracać przy tym szczególną uwagę na dynamikę grupy, aby zneutralizować pojawiające się ewentualnie emocje. Uczennice/uczniowie nie powinni być zmuszani do uczestnictwa w czymkolwiek, z czym czują się niekomfortowo. Nauczyciel/-ka musi dodatkowo upewnić się, że uczennice/uczniowie nie rozmawiają i regularnie informować o tym, ile czasu zostało do końca ćwiczenia.
  Ćwiczenie powinno zawsze trwać siedem minut, nawet jeśli wydaje się, że grupy się utworzyły przed upływem tego czasu, a uczennice/uczniowie wskazują, że „są gotowi”. Kontynuacja do końca wyznaczonego okresu może pozwolić na pojawienie się dodatkowych dynamicznych procesów w tworzeniu się grup, a w niektórych przypadkach także różnych aktów twórczych ze strony jednostek lub grup. W takim przypadku nauczyciel/-ka powinien/powinna uważnie obserwować, co się dzieje.
• Krok 3 Po siedmiu minutach nauczyciel/-ka mówi uczennicom/uczniom, że znów mogą rozmawiać i prosi ich, aby utworzyli krąg, pozostając w grupach, w których się zebrali.

Analiza i dyskusja
(30 min.)

• D
• OU

• Rozmowa podsumowująca służy do wspólnej refleksji uczennic i uczniów, ale także do stworzenia powiązania z tematem antycyganizmu.
• Nauczyciel/-ka może zadać następujące pytania, aby rozpocząć dyskusję:
  • Dlaczego utworzyliście właśnie takie grupy?
  • Jak postrzegaliście proces tworzenia grup? Czy czuliście się mile widziani? Czy może byliście tylko tolerowani?
  • Jakie były Wasze odczucia, gdy byliście „oznaczani” naklejkami?
  • (Do ucznia/uczennicy bez naklejki) Jak się czułeś/czułaś podczas ćwiczeń? Czy czułeś/czułaś się w niekorzystnej sytuacji i pominięty/-a, czy też jak ktoś szczególny i wolny?
• (Teraz nauczyciel/-ka przechodzi do codziennych doświadczeń uczniów).
  • Kto decyduje, kim jesteśmy i jaką mamy tożsamość?
  • Jak powstają grupy w codziennym życiu szkoły?
  • W jaki sposób te procesy tworzenia grup mogą powodować problemy?
  • W jaki sposób możemy być bardziej świadomi procesów, w wyniku których niektórzy ludzie zostają wykluczeni?
• Podczas przekazywania wiedzy z ćwiczenia na temat antycyganizmu, nauczyciele powinni poruszyć społeczne aspekty procesów przypisywania cech, w tym sprzeczności między obrazem własnym danej osoby a jej postrzegania innych osób, wpływów społecznych na opisy i przypisywanie cech określonym jednostkom lub grupom i kwestie związane z tożsamością.
• Nauczyciel/-ka powinien/powinna upewnić się, że w dyskusji pojawią się następujące kwestie:
  • Proces formowania grupy, który miał miejsce w „ćwiczeniu z kropką”, pozostawał poza kontrolą pojedynczych uczniów w podwójny sposób: a) kropki (jak stygmaty) były stosowane "z zewnątrz", b) uczennice/uczniowie otrzymywali szereg sygnałów od innych uczennic/uczniów, w której grupie powinni się znaleźć.
  • Nigdy nie ma całkowicie jednoznacznego sposobu dla podziału ludzi na grupy zgodnie z rzeczywistymi lub rzekomymi różnicami zewnętrznymi.
  • Zawsze znajdzie się kilka szczególnie aktywnych osób, które angażują się przy tworzeniu grup i napędzają proces ich tworzenia. Musimy przyjrzeć się bliżej ich roli i temu, jak robią to, co robią.
  • Procesy tworzenia grup zawsze odbywają się na podstawie kategorii skonstruowanych społecznie, czyli stworzonych przez ludzi. Nie chodzi o rzeczywisty kolor skóry lub włosów (lub inne charakterystyczne cechy), ale raczej o społeczne postrzeganie cech fizycznych. Ten temat będzie wymagał szczególnej uwagi, jeśli uczniowie zaczną wprowadzać analogie między „kropkami” a kolorem skóry lub innymi właściwościami.

Wprowadzenie
(20 min.)

• D
• OU

Cel

• Pod koniec tej lekcji uczennice/uczniowie powinni zrozumieć proces esencjalizacji, który napędzał wydarzenia wokół „Marii”. Powinni umieć rozpoznawać i odróżniać procesy esencjalizacji i przypisywania (cech) jako dwa etapy lub fazy w tworzeniu uprzedzeń antycygańskich.

Przygotowanie

• Nauczyciel/-ka powinien/-na w ramach przygotowań przeczytać „Sposób działania uprzedzeń antycygańskich” (informacje podstawowe, materiał 9).
• Zapewnia wymagania techniczne potrzebne do projekcji nieruchomego obrazu (czas 00:04) z film z materiału 2.

Realizacja

• Krok 1 Aby przenieść uwagę uczennic/uczniów z powrotem na romofobię, nauczyciel/-ka prosi ich, aby wrócili do „ćwiczenia z kropką” i spróbowali zidentyfikować cechę charakterystyczną (jak różne kropki), która odegrała decydującą rolę w kategoryzacji osób zaangażowanych w przypadek Marii.
• Krok 2 Aby pomóc uczennicom/uczniom, nauczyciel/-ka może przypomnieć im o komunikacie prasowym wydanym przez Centralną Radę Niemieckich Sinti i Romów (materiał 4):

  (cytat z komunikatu prasowego)

  „Rada Centralna uważa, że działania policji w tym przypadku opierały się wyłącznie na kryteriach pseudoetnicznych, a mianowicie to, że dzieci o jasnych włosach znalezione z romskimi rodzicami lub opiekunami stanowią dla policji podstawę do podejrzeń o nielegalną działalność”.

• Krok 3 Następnie nauczyciel/-ka pokazuje uczennicom/uczniom nieruchomy kadr „Marii” i jej przybranych rodziców z filmu Deutsche Welle (materiał 2) i pyta ich, czy mają pomysł, dlaczego to konkretne zdjęcie pojawia się w prawie wszystkich doniesieniach medialnych na temat tej sprawy.
• Krok 4 Nauczyciel/-ka może dodatkowo zapytać uczennice/uczniów - jeśli problem nie pojawi się samoczynnie - o to, co ich zdaniem mogłoby się zdarzyć, gdyby rodzice mieli jasne włosy a dziecko ciemne.
• Krok 5 Ważne jest, żeby podkreślić, że „kryteria pseudoetniczne”, o których mowa w komunikacie prasowym Rady Centralnej, mają wpływ nie tylko na kręgi ludzi o poglądach prawicowych lub populistycznych, ale także - często w sposób nieświadomy - występują w organizacjach i mediach z głównego nurtu, które uważają o sobie, że posiadają wysokie standardy redakcyjne.

Schemat podsumowujący zdobytą wiedzę
(20 min.)

• PN

• Krok 1 Nauczyciel/-ka tworzy teraz ilustrację (patrz materiał 10), która przedstawia przybliżony schemat powstawania uprzedzeń antycygańskich.
• Krok 2 Nauczyciel/-ka może osiągnąć lepszy efekt, równocześnie tworząc schemat i go objaśniając niż pokazując gotową ilustrację i następnie ją wyjaśniając.
• Krok 3 Nauczyciel/-ka powinien/-na przede wszystkim szczegółowo wyjaśnić etapy 1 i 2 procesu. Czyniąc to, mogą odwołać się zarówno do fenomenu kategoryzacji opartej na założeniu jednolitego „romskiego” odcienia skóry (krok 1), jak i uprzedzenia dotyczące rzekomego uprowadzania dzieci jako cechy przypisywane Sinti i Romom (krok 2 ) i połączyć je z bardziej ogólnymi zasadami leżącymi u podstaw funkcjonowania uprzedzeń.
• Krok 4 Podsumowując, nauczyciel/-ka może chcieć wyjaśnić, że taka antycygańska struktura postrzegania stanowi podstawę nieustannie powtarzających się przypadków dyskryminacji, wykluczenia i prześladowań. To prowadzi do takich incydentów, jak ataki „Włochów” na niewinnych mieszkańców i mieszkanki obozowisk zaatakowanych w Neapolu.